Ở phần 1, các bạn đã xem qua một chút về các mốc thời gian quan trọng, với sự xuất hiện của người Nhật Bản, Liên Xô tại 樺太庁 (Karafuto). Trong phần 2 này, nội dung quan trọng nhất đã xuất hiện. Đó là việc Nhật Bản đã đánh mất Karafuto vào tay Liên Xô như thế nào!
Liên Xô chiếm đóng trở lại
Ngày 08/08/1945, Liên Xô phá bỏ hiệp ước trung lập giữa hai quốc gia và tham gia cuộc chiến chống Nhật Bản. Hồng quân đã vượt qua vĩ tuyến 50, biên giới giữa 2 quốc gia ở Sakhalin và tràn xuống phía nam. Vào ngày 11/08, cuộc tấn công mặt đất bắt đầu. Trận chiến bắt đầu ở vĩ tuyến 50, ranh giới phân định giữa lãnh thổ Liên Xô và Nhật Bản. Ở đó, 20.000 lính Liên Xô được hỗ trợ bởi 100 xe tăng đã đối đầu với một lực lượng phòng thủ Nhật Bản nhỏ hơn rất nhiều nhưng như đã xảy ra trong rất nhiều trận chiến trong suốt chiến tranh Thái Bình Dương nơi người Nhật đang phòng thủ, người Nhật đã giữ vững đội hình của họ, chiến đấu một cách quyết liệt, thậm chí là tự sát. Liên Xô dự kiến sẽ san bằng đường đến các cảng phía nam Karafuto, từ đó họ sẽ tiến hành một cuộc xâm lược Hokkaido nhưng sự ngoan cường của những người bảo vệ Karafuto đã làm họ giật mình. Trong bốn ngày, các lực lượng Liên Xô không thể thực hiện bất kỳ bước tiến nào.
Nhưng sau đó, vào ngày 15/08, với hàng triệu người dân đã chết, 60% đô thị bị đốt cháy thành đống đổ nát, phần lớn các thuộc địa bị tràn ngập và bây giờ là nạn nhân của hai quả bom nguyên tử. Đế quốc Nhật Bản tuyên bố đầu hàng quân đồng minh. Lo ngại rằng việc ngừng bắn khiến cho Liên Xô không thể tiến tiếp (Hồng quân chỉ tiến được 100km ở Sakhalin), và thậm chí tệ hơn là không có người Nga ở đảo Kuril. Liên Xô đã tiếp tục bắn phá các thị trấn, các vị trí quân sự của Nhật Bản, bất chấp tuyên bố đầu hàng của Nhật hoàng và thậm chí chuẩn bị xâm chiếm Hokkaido.
Trong thời kỳ này, hàng ngàn thường dân đã bị người Nga giết chết. Tàu ngầm Nga cũng đánh chìm nhiều tàu thuyền chở người tỵ nạn Nhật Bản từ Karafuto về đảo Hokkaido khiến 1.700 người chết. 3000 quân Nhật trên vĩ tuyến 50 cuối cùng đã đầu hàng. Ngày 25 tháng 8 đánh dấu ngày cuối cùng của cuộc xâm lược Sakhalin. Liên Xô đổ bộ vào thủ đô cũ Otomari, đưa quân đồn trú đến đó mà không phải chiến đấu. Cùng ngày hôm đó, họ đã có thể tràn vào thủ đô của tỉnh tại Toyohara, tương tự họ cũng không gặp phải sự kháng cự nào.
Mười ngày sau khi Đế quốc Nhật Bản đầu hàng, tỉnh Karafuto đã sụp đổ.
Tại Yalta năm 1945, các nhà lãnh đạo đồng minh Franklin D. Roosevelt và Winston Churchill đã đồng ý với Stalin rằng, Sakhalin và quần đảo Kurils có thể thuộc về Liên Xô hoàn toàn vào cuối cuộc chiến – với điều kiện Liên Xô phải tham chiến với Nhật Bản. Các lãnh thổ Nhật Bản sẽ là phần thưởng cho Liên Xô khi từ bỏ hiệp ước trung lập với Nhật Bản, và tham gia cùng với các nước đồng minh chống lại người Nhật khi chiến tranh ở châu Âu kết thúc. Quyết định này được giữ bí mật cho đến khi chiến tranh kết thúc vì sợ rằng người Nhật có thể sẽ phản ứng bằng cách xâm chiếm Siberia.
Sau khi Nhật Bản đầu hàng, 575.000 tù binh chiến tranh Nhật bị Hồng quân bắt giữ ở Mãn Châu, Karafuto và Triều Tiên đã bị gửi đến các trại ở Siberia và phần còn lại của Liên Xô. Theo số liệu của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, 473.000 đã được hồi hương về Nhật Bản sau khi bình thường hóa quan hệ Nhật-Xô; 55.000 người chết ở Nga và 47.000 người khác vẫn mất tích; một báo cáo của Nga công bố năm 2005 đã liệt kê tên của 27.000 người đã được gửi đến Triều Tiên để lao động cưỡng bức ở đó.
Trong khi 100.000 dân thường đã chạy trốn đến Hokkaido, ngoài tầm kiểm soát của người Nga, 300.000 người còn sống ở Karafuto vẫn không may mắn như vậy. Bất chấp những nỗ lực của Nhật Bản để dân thường ở các khu vực do Liên Xô chiếm đóng như Mãn Châu và Karafuto nhanh chóng hồi hương về Nhật Bản, việc này đã bị đình trệ. Liên Xô biết rằng họ sẽ cần hàng trăm ngàn người Nhật làm lao động chân tay trong khi họ bắt đầu quá trình tuyển mộ người Nga để cư trú trong môi trường khắc nghiệt của lãnh thổ mới lấy được ở miền nam Sakhalin.
Lúc đầu, Liên Xô đã cố gắng thuyết phục người Nhật ở lại trên đảo nhưng rất ít người sẵn sàng làm công dân của Liên Xô. Hàng trăm người Karafuto, bao gồm nhân viên ngân hàng, quan chức tỉnh và quân nhân, sau đó đã bị bắt và gửi đến những trại tù khổ sai Gulag ở sâu trong lục địa châu Á.
Liên Xô trì hoãn hồi hương thường dân Nhật Bản trong một năm rưỡi, cho đến khi những người di cư Nga cuối cùng đã bắt đầu đến để thay thế họ. Ngay cả khi đó, quá trình này diễn ra chậm chạp, một số thường dân Nhật Bản chỉ có thể rời Sakhalin sau hai mươi năm sau chiến tranh. Một cư dân Nhật Bản lâu đời ở Sakhalin vào những năm 1990 đã báo cáo rằng ông không được phép rời đi vì Liên Xô cần người điều khiển động cơ.
Số phận của các dân tộc bản địa Sakhalin còn tệ hơn. Nhiều người Oroks đã bị Liên Xô buộc phải di chuyển đến Hokkaido mặc dù hoàn toàn không liên quan gì với hòn đảo này. Đại đa số người Ainu một lần nữa bị buộc phải lưu vong ở Hokkaido.
Trong khi các công dân Nhật Bản mắc kẹt ở Karafuto khi Liên Xô giành quyền kiểm soát thường có thể được hồi hương (mặc dù chậm) trong thập kỷ đầu tiên sau khi Liên Xô cai trị, người Hàn Quốc không được quyền trở lại như vậy. Do đó, những người lao động Hàn Quốc ở Karafuto bị buộc phải ở lại. Khi khởi hành đến Karafuto trong thời kỳ Nhật Bản, nhiều người Hàn Quốc đã tưởng tượng ra chuyến đi kéo dài một hoặc hai năm. Thay vào đó, bị mắc kẹt giữa người Nhật và Liên Xô, việc họ ở lại Karafuto sẽ kết thúc với phần lớn cuộc đời của họ. Chỉ sau khi Liên Xô sụp đổ vào đầu những năm 1990, họ mới được phép bắt đầu di chuyển trở lại quê nhà – đến một quê hương mà họ đã không thấy từ 50 năm trở lên. Thậm chí ngày nay, hơn 40.000 người Hàn Quốc vẫn còn kẹt ở lại Sakhalin.
Nhật Bản từ bỏ tất cả các yêu sách đối với Sakhalin theo Hiệp ước San Francisco năm 1951, không giống như tình hình liên quan đến Quần đảo Kuril lân cận. Đối với hầu hết người Nhật, nó đã mờ dần vào lịch sử, chỉ còn là một thuộc địa bị mất từ thời kỳ đáng xấu hổ nhất trong lịch sử đất nước.
