Hai bài viết trước đề cập đến thực trạng mà du học sinh phải đối mặt khi du học Nhật Bản. Không thể thống kê được tỷ lệ du học sinh đang rơi vào vòng bế tắc như đã nêu, nhưng đây là một vấn đề khá phổ biến và cần có giải pháp, mà trước hết là từ phía cá nhân và gia đình của du học sinh.
Bài viết này sẽ đưa ra một số đề xuất cho đối tượng là học sinh đã tốt nghiệp phổ thông và có dự định du học Nhật Bản, dựa trên hai yếu tố quan trọng khi lựa chọn phương án du học là (1) Học lực (2) Tài lực.
Tôi sẽ bỏ qua trường hợp nhà không có gì ngoài điều kiện, vì khi đó vấn đề có lẽ sẽ là chọn du học tự túc ở nước nào, không liên quan đến học lực. Nhật có thể là một điểm đến kém hấp dẫn hơn Anh, Mỹ.
1. Học lực yếu đến trung bình và năng lực tài chính yếu
Thực tế hiện nay là một bộ phận đáng kể du học sinh đang rơi vào số này. Họ là những người xuất thân từ các gia đình không giàu có ở nông thôn, học lực cũng không đủ để vào học một trường đại học ở Việt Nam.
Các công ty tư vấn du học Nhật Bản hiểu rõ điều đó, và đưa ra những lời chào mời hấp dẫn. Nhiều công ty du học còn quảng cáo hình thức “vừa học vừa làm”, tạo một ấn tượng sẽ vừa có kiến thức lại vừa có tiền bạc.
Với học sinh và cả gia đình họ, du học trở thành lối thoát khả dĩ hơn thất nghiệp, hay một công việc đơn giản nào đó trong nước. Do vậy mà nhiều người đã lựa chọn khi chưa tính toán kỹ càng.
Thực tế cho thấy không có chương trình nào như vậy.
Khi sức học yếu và tài chính cũng không dư dả, đừng cố theo đuổi du học, mà nên xác định dứt khoát là đi lao động. Du học trá hình không phải là một lựa chọn phù hợp để kiếm tiền, vì với visa du học, bạn sẽ phải mất chi phí trung bình 8.000 đến 10.000 USD cho nhà trường mỗi năm. Con số này tương đương với khoảng 1000 giờ làm việc.
Ngoài ra, bạn còn mất ít nhất 500 giờ tới lớp mà không học, chỉ để đủ điều kiện duy trì visa. Tính ra, mỗi năm bạn mất 1.500 giờ “cống hiến” cho nhà trường, bằng 3/4 thời gian làm việc full-time, mà hầu như không nhận lại được gì. Đó là cái giá quá đắt, nhất là khi bạn có thể lựa chọn đi làm và hưởng đồng lương chính đáng trên từng giờ làm việc của mình.
Nhật Bản bắt đầu chế độ kỹ năng đặc định từ tháng 4/2019, và chắc chắn sẽ mở rộng cửa cho lao động đơn giản từ nước ngoài. Đây là chương trình ưu việt hơn hình thức thực tập sinh kỹ năng phổ biến hiện nay.
Điều kiện chỉ cần tốt nghiệp phổ thông và vượt qua hai kỳ thi về tiếng Nhật và tay nghề, sẽ được tổ chức tại Việt Nam. Nếu bạn đi làm theo chương trình này, bạn sẽ được đảm bảo các quyền lợi, hưởng lương và trợ cấp làm thêm giờ theo đúng pháp luật do ký hợp đồng lao động trực tiếp với công ty tiếp nhận.
2. Học lực khá và năng lực tài chính yếu
Với những bạn có học lực khá, nhưng gia đình không đủ năng lực tài chính, vẫn có một lựa chọn để du học là nhận học bổng du học tại trường tiếng Nhật trong khi làm công việc phát báo. Có khá nhiều công ty du học vẫn tuyển sinh theo học bổng này.
Học bổng loại này sẽ chi trả toàn bộ học phí của trường tiếng, cung cấp ký túc xá và trả một khoản lương đủ trang trải chi phí sinh hoạt và chuẩn bị để nộp học phí bậc đại học.
Tóm lại, bạn sẽ không còn phải lo lắng về tài chính và cũng có đủ thời gian để học hành do thời gian làm việc nằm trong giới hạn được phép. Tuy vậy, phải duy trì được công việc vào hai ca sáng từ 2h30-5h và chiều từ 1h30-3h00 trong mọi điều kiện thời tiết.
Đây là một công việc vất vả đòi hỏi ý chí nỗ lực vượt bậc, và cũng có vẻ không dành cho phái yếu.
3. Học lực giỏi và năng lực tài chính yếu
Với học lực giỏi, bạn có thể tìm kiếm những học bổng ít phải vất vả hơn. Một số trường đại học vẫn cấp học bổng cho những học sinh có thành tích xuất sắc, với nhiều mức khác nhau.
Những học bổng này có thể là 50% hay 100% học phí, có thể tài trợ thêm cả ký túc xá và một khoản tiền học bổng hàng tháng. Một số học bổng không đòi hỏi tiếng Nhật, do học theo chương trình tiếng Anh. Nhìn chung, nó giúp bạn giảm nhẹ đáng kể gánh nặng tài chính và có thể tập trung vào việc học với một công việc làm thêm tương đối nhẹ nhàng.
Một vài công ty du học có nguồn học bổng này. Bạn có thể tìm đến để xin tư vấn từ sớm.
4. Học lực khá giỏi và năng lực tài chính trung bình
Trường hợp không muốn nhận học bổng báo, nhưng cũng không thể săn được một học bổng tốt hơn, có thể tính đến phương án du học tiết kiệm với chi phí bằng số tiền chi phí ban đầu (chừng 3.000 USD) cộng với học phí phải đóng (8.000-10.000 USD/năm), trước hết là cho thời gian học tại trường tiếng.
Phần chi phí sinh hoạt có thể tự lo bằng một công việc làm thêm với thời gian vừa phải. Để đảm bảo hoàn thành được chương trình du học, cần chuẩn bị sẵn chừng 20.000 USD. Cần xác định đây là khoản đầu tư và sẽ chỉ có thể thu lại sau khi đã tốt nghiệp, có việc làm và thu nhập ổn định.
5. Một số việc mà ai cũng có thể làm để tiết kiệm chi phí
Học tốt tiếng Nhật tại Việt Nam
Nếu bạn tập trung học ở những trung tâm đảm bảo về chất lượng, với 6-9 tháng học tại Việt Nam, bạn hoàn toàn có thể rút ngắn thời gian học ở trường tiếng xuống 1 năm, thay cho 2 năm như hầu hết các học sinh hiện nay.
Những học sinh này thường học qua loa trước khi du học rồi khi sang Nhật lại học lại từ đầu. Đó là sự lãng phí lớn.
Thi vào các trường đại học công lập
Với học lực khá giỏi, bạn có thể chọn thi vào các trường đại học công lập, cho dù có thể là trường ở các tỉnh. Các trường này thường có học phí thấp hơn trường tư và có thêm chính sách miễn giảm học phí (tối thiểu giảm 50%).
Nếu kết quả học tập tốt, bạn có nhiều cơ hội để nhận thêm một học bổng.
Học thi kỳ thi vào đại học EJU
Thay cho việc chỉ học tiếng Nhật, bạn có thể học thi thẳng vào đại học, ngay tại Việt Nam. Sẽ cần đầu tư nhiều thời gian hơn nhưng nếu bạn vượt qua kỳ thi này, bạn sẽ không cần mất một ngày nào tại trường tiếng Nhật.